Twee jaar studio neetje

9/8/2016

De tijd gaat snel. Het is weer ruim twee jaar geleden dat de Kamer van Koophandel mijn eenmanszaak (al zeg ik liever eenvrouwszaak want zo mannelijk ben ik ook weer niet) leerde kennen. Ergens eind augustus schreef ik mij in, en officieel ging studio 'néetje van start per 1 september 2014. Een openhartige (lange) blog over die eerste twee jaar.

Zoals je in de blogafbeelding kan zien hield ik ter ere van het jubileum een business middagje en een kleine borrel. Lang leve beeldmaker zijn en je eigen visuals voor social media kunnen maken, heuj! Tijdens dat middagje besprak ik in een groepje wat ik al vaker één-op-één met diverse mensen heb gedaan: de basis van wat er allemaal komt kijken bij creatief ondernemen. Op onderstaande foto zie je bijvoorbeeld een rekenvoorbeeld over de Kleineondernemersregeling (de KOR). Een groot voordeel wat ik heb ten opzichte van mijn studiegenoten is dat ik dankzij mijn stage bij Funk-e Animations al tijdens mijn afstudeerjaar kon beginnen met ondernemen, en daar veel ervaring door kon opdoen. Nu veel van mijn (inmiddels oud-)klasgenoten en ook de nieuwe afstudeerders erover nadenken om een eigen bedrijf te beginnen, deel ik graag wat ik geleerd heb en eigenlijk had willen weten toen ik begon. Ik pretendeer bij lange na niet dat ik alles weet, ik leer nog elke dag bij, maar ik merk wel dat ik wat kan bijdragen. Van die kleine, praktische zaken waar je het nooit over hebt met je docent. Die mag niet eens uitleggen hoe je een goede prijs kan berekenen.

Het was Iris Boter, door wie ik leerde dat illustreren een toegepaste manier van tekenen is, en dat illustrator een beroep is waar je wat mee kunt, in tegenstelling tot het autonome werk waar ik persoonlijk niet zoveel mee heb. Daardoor heb ik een paar jaar geleden toch besloten om toelating te doen voor de kunstacademie. Maar creatief ondernemen gaat nog een stapje verder. Als iemand mij op de middelbare school had gezegd dat ik een bedrijf zou beginnen, had ik die vierkant uitgelachen. Ik? Alhoewel ik als kind toch best ondernemende trekjes bleek te hebben. Zo heb ik ooit een midgetgolfbaan gebouwd in de eigen tuin, heb ik met het Postbank-Bizznizzkoffertje een zaakje willen beginnen in het natekenen van huisdieren en ging ik met een vriend(innet)je (ik weet niet meer wie) de huizen langs om oud papier te verzamelen; wij wilden van papier-maché maskers gaan knutselen en die verkopen voor het goede doel.

Het is eigenlijk heerlijk om je eigen bedrijf te runnen. Niet alleen vrijheid qua tijden en uren, maar ook wat je beleid is, waar je voor kiest, wat voor projecten je begint, hoe je de ruimte inricht, wat je toekomstplannen zijn etc. Alles wat je kan bedenken kan je eigen intiatief worden. In die eerste twee jaar heb ik dit kunnen uitproberen, voor uiteenlopende opdrachtgevers mogen werken, en veel over mijzelf geleerd. Echt al een paar toffe klussen mogen doen, ondanks dat ik van tevoren geen idee had hoe ik ooit aan opdrachten ging komen. En natuurlijk heb ik ook fouten gemaakt; daar leer je immers het meeste van als het gaat om ondernemen. Nu hoeft die hele Silicon Valley-mentaliteit ("je bent pas ondernemer als twee bedrijven failliet zijn gegaan") nou ook weer niet van me, maar leren in praktijk is toch heel anders dan bijvoorbeeld een boek over ondernemerschap te lezen.

Zeker in de eerste maanden, of eigenlijk het eerste hele jaar, toen ik nog maar part time uren kon stoppen in het bedrijf in verband met die zeer relevante studie die ik nog aan het afronden was, heb ik snel veel moeten leren. Prioriteiten leggen bij een aantal freelance projecten in plaats van bij je afstudeerproject kan ertoe leiden dat je een paar maanden later afstudeert dan gepland. En toegegeven, het is lastiger om 's ochtends op te staan als je zelf alle uren mag bepalen en inroosteren, dan wanneer je een plicht hebt tegenover je werkgever. Als je geen duidelijke planning maakt vergeet je daarbij ook nog wel eens iets. En er gaat ook wel eens iets mis in tijden afspreken. Of je bent niet duidelijk genoeg geweest tegenover een opdrachtgever qua afspraken maken over het toegestane gebruik. Of je exporteert bestanden verkeerd. Of je maakt onhandige grapjes tijdens een kennismakingsgesprek. Of je durft pas vrij laat je opdrachtgever erop aan te spreken dat die betaling nog altijd niet rond is terwijl je het wel nodig hebt om je huur te kunnen betalen. Dat soort dingen, daar leer je van, daardoor weet je beter wanneer je iets eigenlijk zakelijker moet aan hebben gepakt. En als je een presentatie voor een netwerkgroep verprutst, kun je daar naderhand om lachen en er lessen uit trekken: wat had ik beter kunnen doen?

Een groot voordeel dat ik heb gehad is mijn aardige netwerk; ik vind het fijn om te 'zaaien' en mijn uitgangspunt is altijd om te kijken wat ik voor een ander kan betekenen, niet altijd ergens per se iets voor terug te willen. Daar ik me ook op verschillende maatschappelijke vlakken actief inzet beweeg ik me daarnaast wel eens in netwerken waar ik dan de enige creatief ben. Dan ben ik ook de eerste waar men aan denkt als er een klus langskomt - zo heb ik wel eens de vraag gehad of ik ook bruiloften fotografeer, of dat ik ook websites maak, en dan zeg ik "nee, maar ik kén wel een goeie!". Verbinden is iets wat ik graag doe. Het is mijn overtuiging dat wanneer iedereen wat vaker opdrachten gunt en doorspeelt aan elkaar dat dat a) leidt tot een betere match en kwaliteit en b) dat dat ook handig is voor iedereens agenda (verspreiding van klussen zodat niet hele drukke periodes gevolgd worden door opeens tijden lang geen werk).

Tijd voor een vernieuwde website

Mijn website was an sich best prima, maar de toon was nog een beetje te veel van "kijk! Dit heb ik gemaakt!". Dat heb ik wat willen professionaliseren en omzetten naar "dit kan ik voor u betekenen". Tijdens de zomer, toen ik wat minder klussen aannam om een beetje vakantie te hebben en wat meer tijd voor mijn eigen projecten, heb ik af en toe gewerkt aan een vernieuwde website. De veranderingen zijn hopelijk te herkennen op een aantal vlakken.

Een functionele kracht van illustraties is dat je door middel van beeld informatie kunt overdragen, dat je vrij snel kunt laten zien wat iets betekent, of bijvoorbeeld voor bedrijven en organisaties: wat je kunt en doet, wat je te bieden hebt. Het was eigenlijk best vreemd dat ik tot nu toe nog niet illustratie voor mijzelf had ingezet als bedrijf. Een grote verandering is de nieuwe pagina diensten; hier leg ik uit wat ik voor potentiële opdrachtgevers kan betekenen. Door gelijk een serie illustraties te laten zien ondersteun ik daarmee de betekenisvolle kracht van communicatie via illustratie. Daarnaast heb ik in lijn van die stijl ook beeldend versterkt wat mijn visie als bedrijf is. Ook hield het aanpassen van allerlei graphics op de website in dat ik nu mijn logo geüpdatet heb, zodat het bij de rest past.

Daarnaast heb ik bijvoorbeeld de pagina's van projecten aangepast; nu zie je eerst kort per project het eindresultaat, voor wie het was, met welk doel en in welke techniek ik het uitgevoerd heb, en eventueel kun je bij meer interesse verder klikken naar een blogpost met meer informatie. Een voorbeeld hiervan is de pagina over de Zeehondencrèche-animatie. Ook heb ik diverse teksten herschreven waardoor hopelijk duidelijker is geworden wat ik kan en te bieden heb. Van de belangrijkste pagina's bestaat nu ook een Engelstalige variant; kijken of dat wat meer internationale klanten oplevert.

Een ander voorbeeld van vernieuwing zijn de foto's die de creatieve Annick Gaarthuis is komen maken in het atelier. Zo kun je nu bij de informatie over mij en bij contact een aantal foto's zien waardoor je een impressie krijgt van wie ik ben en waar ik werk. Deze bijvoorbeeld, aan de fijne tekentafel die ik van oom Pierre heb gekregen.

Raarste verzoeken die ik gekregen heb/dingen die me gebeurd zijn:

- Iemand die wilde dat ik hem/haar op locatie gratis naakt (!) ging natekenen. Ik mocht ook collega's meenemen, zolang die gratis werken en vrouwelijk zijn. Ondanks een serieuze mail terug inclusief vragen (er moest iemand professioneel blijven, hè) moest ik hem/haar vooral maar vertrouwen, terwijl ik niet eens kreeg te lezen of het een man of vrouw was, de naam etc.

- Een kerel die een kinderboek had geschreven kon niemand vinden die gratis 50 illustraties voor zijn boek wilde maken. Daarom is hij al een jaar alle illustratoren in Nederland aan het lastig vallen of zij een gratis illustratie wilde maken, terwijl hij op zijn eigen website aangeeft voor grote klanten te werken en altijd een bijpassend honorarium vraagt.

- Een commercieel bedrijf dat een afbeelding van mij online had gezien en vroeg of ik dat even in HD wilde sturen want dan konden zij het gebruiken in een advertentie. Ik vriendelijk terug gemaild met een bedankje voor de interesse en een voorstel voor vergoeding, immers, in een commerciële setting is dat logisch, en mijn werk is wel wat waard. Een mailtje terug over mijn arrogantie, dat ik dat durfde te vragen, dat ze wel iemand anders zijn/haar werk gingen gebruiken, dat ik de kans niet zag.

- De organisatie achter een ontwerpwedstrijd die mij ongevraagd nieuwsbrieven ging sturen over hun wedstrijd (nooit meedoen aan onbetaalde pitches, zeker niet als je al je auteursrecht af moet staan!). Toen ik vroeg waarom ik die mails kreeg, kreeg ik als antwoord dat ze mijn werk fantastisch vonden want ze hadden het daar en daar gezien (waar mijn werk helemaal niet te zien was). Toen ik een klacht erover indiende kreeg ik vervolgens nog drie vergelijkbare mails. En het jaar daarna weer.

- Die ene ontwerpwedstrijd waar ik als student nog wel aan meedeed veranderde opeens de voorwaarden, nu werd de winnaar tóch niet betaald. En toen iedereen stopte kreeg iedereen een e-mailtje dat het de schuld van de deelnemers was omdat zij niet konden leveren.

- Ik ontwierp een reeks canvas tassen voor de PvdA. Toen de partij dat online promootte kreeg men ook reacties als "wat een dure vuilniszakken" en "haatbaarden!". Nu snap ik dat sommige mensen elke gelegenheid aangrijpen om te zeuren over de PvdA, en ik verwachtte al wel zoiets, maar kom op; een hipster met bloemetjes in zijn baard, hoe kun je dat nu een haatbaard noemen? Het zijn bloemetjes.

- Of ik een paar honderd euro wilde betalen om ergens het entertainment te mógen zijn, en dingen gratis weg te geven. Omgedraaide wereld.

- Meneer die me wilde inhuren dacht dat ik een man was, vanwege mijn naam, terwijl ik ook al langere tijd op mijn website foto's heb staan.

- Open brief verstuurd aan Paul de Leeuw en daar ook persoonlijk antwoord op gekregen. In het verlengde daarvan ook De Gelderlander gehaald toen die een vergelijkbare, belachelijke wedstrijd uitschreef. Online heel veel bijval gekregen.

- Iemand mailde me met de vraag of ik tijd had om artwork te maken, het ging om "een betaalde klus". Toen ik terugstuurde dat ik wel beschikbaar was en graag meer informatie ontving, o.a. over de deadline en het budget, kreeg ik terug "Ja, ik dacht aan vijf euro". Waarvoor je nog niet eens een kopje koffie tijdens een oriënterend gesprek kan drinken, en totaal niet het werk waard was wat ik erin zou gaan stoppen. Toen ik vriendelijk bedankte kreeg ik terug "oké, zes euro dan?". Achteraf gezien bleek het te gaan om een vijftienjarig kind, maar dan nog. Die weten ook wel hoe weinig dat is.

- Ik kreeg twee zielige verhalen opgestuurd (met of ik niet 'gewoon' gratis voor ze kon werken), die na checken gewoon beide keren niet klopten. Ze waren los van elkaar en de verhalen verschilden, maar toen ging ik ook nog eens de informatie en e-mailadressen checken (zelfde ip-adres, andere namen) en toen bleek dat het om eenzelfde klus ging.

- Of ik naast mijn portfolio (wat iemand al had gezien) ook even mijn cijferlijst van de academie wilde opsturen, dan kon hij goed beslissen of hij me voor een kleine klus wilde inhuren.

4 dingen die mij opgevallen zijn

1. Waar je als privépersoon je BSN altijd geheim dient te houden, wordt het opeens je btw-nummer als je een eenmanszaak start. En om alles netjes te doen dien je die op je facturen en andere officiële correspondentie te zetten. Hallo, zeg. Nu weet ik ook wel dat er al aandacht voor is gevraagd in de Tweede Kamer (door vriendin Astrid Oosenbrug), maar tot nu toe is er nog niets veranderd.

2. Er zijn ontzettend veel belastingvoordelen en andere faciliterende regelingen voor startende ondernemers. Wanneer ik het met studenten over belastingen heb denken ze dat ze gelijk heel veel kwijt zijn aan de Belastingdienst, terwijl die heel ruim meedenkt. Oké, er komt nogal wat kijken bij een onderneming, maar als je je er in wilt verdiepen zijn er veel mogelijkheden. Ook worden er door de overheid allerlei instanties gesubsidieerd waar je gratis cursussen, informatiemiddagen etc. kunt bezoeken. Zo heb ik vanuit mijn academie de cursus Business Atelier van Starterslift mogen doen, een tienweekse cursus waarin dingen als marketing en visie langskomen aan de hand van het Lean Business-model, iets wat we op de academie nooit gehad hebben. Dat brengt me op het derde punt:

3. Op de kunstacademie krijg je heel veel vakken, maar wordt er nog steeds te weinig aandacht besteed aan wat het belangrijkste is om rond te kunnen komen als creatief ondernemer: ondernemerschap, weten wat je waard bent, wat gangbare prijzen zijn, waar je op moet letten, hoe je opdrachtgevers binnenhaalt en hoe je ze goed te dienst kan staan, hoe belastingen werken etc. Dit schrijf ik, wetende dat het St. Joost ook een projectbureau Kunst en Werk heeft, waar vanuit wel steeds meer geregeld wordt zodat de studenten ervaring op doen en bijvoorbeeld bespreken voor wat voor klanten ze willen werken. Toch is dat bij ons effectief beperkt geweest tot ongeveer twee middagen aan informatie. Dat staat in schril contrast tot de 25-50% van de tijd dat je met zaken buiten creatieve productie bezig bent. Het gaat ook bijna alleen maar over "wie ben ik als maker?" en niet zozeer over "wat kan ik betekenen voor klanten?".

4. Illustratoren durven vaak niet te vragen wat ze waard zijn. Toegegeven, een goede prijs bepalen blijft lastig, maar er zijn ook heel veel partijen die je werk gewoon voor een habbekrats willen hebben. Er is een gigantische poule aan kansen als je gratis wilt werken, maar die kansen zijn vaak alleen voor de opdrachtgevers; zij krijgen gratis content en beloven allerlei exposure/mogelijkheden, maar het komt er vaak op neer dat je er als creatief niets aan hebt. Niets. Het valt me dan ook weer op hoeveel collega's tóch zo'n kans willen nemen, en niet inzien dat hun werk zoveel meer waard is. Nu weet ik dat creatief werk dicht bij je als maker staat, het zijn een soort baby's voor je, maar in iedere andere tak van sport is men gewend zo veel zakelijker om te gaan met arbeid en respect te tonen en vragen voor je werk. Rondom dit soort situaties kan ik dan wel weer hard lachen om websites als Clients From Hell, of om comments op de hashtag #tegendebakker.

5 dingen die ik geleerd heb (over mijzelf)

1. Het is een goede stap geweest om een externe werkruimte te nemen, in plaats van thuis te (blijven) werken. Sommige zzp'ers (ook al vind ik dat niet zo'n fijne afkorting, men weet wel gelijk waar je het over hebt) zweren bij thuis kunnen werken, maar dat is wellicht handig als je een huis hebt met meerdere kamers, waarbij een aparte kamer kan worden benoemd tot werkkamer. Wanneer je zoals ik als starter op een klein zelfstandig appartementje woont, is dat een beetje too much. Je bent constant thuis en je bent constant op het werk en daarnaast is klanten uitnodigen wat raar (oh, hallo afwas, oh hallo dit is mijn bed). Zeker als je al een keer een stalker hebt gehad (been there), is het ook nog eens fijn om niet je thuisadres opvraagbaar via de KVK te hebben of op je facturen te moeten zetten.

2. Ik houd ervan om alles heel netjes te doen. Dan heb ik het met name over beleid, administratie, belastingzaken etc. Niet alleen technisch netjes, dus op tijd aangifte doen, alles bijhouden, maar ook qua geweten en uit maatschappelijk oogpunt: ik zou nooit aan belastingontwijking kunnen maar ook niet wíllen meedoen. Ik zou nóóit willen werken voor een bedrijf als Shell dat meewerkt aan milieuvervuiling of voor IKEA dat via een vage constructie miljarden aan belasting weigert te betalen. Ik betaal graag belasting; dat betekent immers dat de zaken goed gaan en ik draag graag bij aan een betere gemeenschappelijke samenleving, met goede voorzieningen. Zakelijk zijn is belangrijk, maar er is meer in het leven dan alleen maar zaken doen. Persoonlijke idealen maken je tot wie je bent en dat mag je ook uitdragen als bedrijf.

3. Te veel klussen aannemen is niet productief en ook niet goed voor me. Het record staat op 35 uur achter elkaar werken. Ja, dat lees je goed. Af en toe kleine pauzes om te eten of naar het toilet te gaan, maar geen slaap of andere vorm van rust. Misschien ben ik ergens wel een workaholic, maar wanneer je zo'n slaperig hoofd hebt komt dat echt niet ten goede van de kwaliteit van je werk. En de dag(en) erna kun je wegstrepen. Ik durf ook steeds vaker nee te zeggen wanneer een klus niet bij me past (al speel ik het dan graag door naar een bevriende collega) of er gewoon echt te weinig budget is.

4. Ik vind deadlines enorm fijn, en ik kan ook steeds sneller werken. Dit is bijvoorbeeld het geval bij redactionele klussen, waar illustraties samenwerken met tekst. Waar we tijdens het kwartaal over redactioneel een of twee weken kregen voor een project, en ik dat toch wel érg kort vond, ervaar ik het nu als vrij lang als ik een hele werkdag over een redactionele klus kan doen. Deadlines zijn vaak kort en de budgetten niet heel hoog, dus het werkt voor beide partijen prettig als je snel kunt leveren. En dat soort klussen vormen weer fijne variatie als ik op de achtergrond met een groter project bezig ben.

5. Waar opdrachtgevers mij inhuren voor visueel inzicht en fantasie, hoor ik ook duidelijk daarover te communiceren. Ik ging er in het verleden wat snel van uit dat men wel wist waar ik het over had, wat eigenlijk best raar is, anders zou men mij niet inhuren. Zo probeer ik tegenwoordig altijd duidelijk uit te leggen hoe ik een klus ga aanpakken en heb ik nu twee typen schetsen: schetsen voor mijzelf en schetsen om voor te leggen. Bij die tweede zorg ik voor een wat verder uitgewerkt beeld, herkenbare figuren. Die eerste is vaak niet meer dan een paar lijnen en dan zie ik het voor me, maar het is natuurlijk raar als ik van anderen verwacht er hetzelfde in te kunnen zien wat ik bedoel.

Op naar de volgende twee, of misschien wel vijf of tien jaar! Als het mogelijk is wil ik studio 'néetje graag laten uitgroeien tot MKB, en ook anderen werkgelegenheid kunnen bieden.