Live portretteren in het Aviodrome

12/19/2016

Afgelopen zaterdag 17 december mochten leden van de PvdA gratis naar het Aviodrome; een leuk dagje uit, gecombineerd met de presentatie van Lodewijk Asscher als lijsttrekker voor de komende verkiezingen. Ik was gevraagd om weer live cartoony portretten te komen maken van de bezoekers. Ik kon lang niet alle 1500 aanwezigen tekenen in die paar uur, maar ik heb goed mijn best gedaan, haha. In deze blog leg ik ook uit hoe ik dat nu aanpak, live portretteren.

Als cartoonist of sneltekenaar ben je een leuke en menselijke vorm van entertainment; ter plekke leg je de persoon tegenover je vast, die met een vrolijk beeld (in fysieke vorm) van zichzelf naar huis gaat. Mijn tekeningen eindigen vaak in lijstjes, en wanneer mensen de tekeningen op social media delen, helpt dat ook weer ter promotie van het event. Als de mensen die ik teken blij zijn, ben ik dat ook.

Hieronder zie je een foto van hoe ik Linde van 4 aan het tekenen ben. Het portret zelf was best goed gelukt, maar ze was wat beweeglijk voor een leuke foto naderhand. Oma was er in ieder geval blij mee! Wanneer je op de foto klikt, kom je bij het Flickr-album van de PvdA met een sfeerverslag van de dag.

In de Museumzaal van het Aviodrome waren deze tafeltjes klaargezet; ik zat naast en half onder een aantal echte vliegtuigen te tekenen! Naderhand werd het hier tijdens de speech van Lodewijk Asscher, de vers verkozen lijsttrekker, en tijdens de borrel, lekker druk. Op onderstaande 360-graden-foto kun je zien hoe veel mensen er kwamen luisteren. Zoek mijn werkplek! Ik probeerde half mee te luisteren maar de meeste aandacht ging natuurlijk uit naar degene die voor me zat; ik ging immers vrolijk verder werken.

Inmiddels ben ik het wel gewend om ook in drukte, met mensen om mij heen (die soms heel dichtbij staan en aandachtig over mijn schouder heen kijken) te kunnen werken. Zo lang er geen kindjes tegen mijn tekenhand aan stoten of er drinken geknoeid wordt, vind ik het prima. Vaak ook best gezellig. Soms staat er een rij, en dan werk ik iets sneller, anders neem ik wel wat tijd extra voor een praatje. Hieronder nog een aantal portretten die ik op deze speciale locatie mocht maken:

Ik vraag achteraf altijd netjes of ik een foto mag maken, en zo kunnen jullie ook vergelijken! Alleen een foto van de tekening zegt niet genoeg over de persoon die model heeft gezeten, waar het een portret van is. Wat ik zelf ook leuk vind (en wat handig is voor opdrachtgevers): wanneer er een bepaald thema is verbonden aan het event - of, zoals in dit geval, het op een speciale locatie is - om dat in de tekeningen te verwerken. Zoals bijvoorbeeld de pilotenpet hierboven bij Kees; die kon men opzetten en dan tekende ik die mee.

Hoe ik het doe

Het grootste gedeelte/de beste tip is natuurlijk: heel vaak doen. Maar er zijn wel een aantal tips & trics die ik hieronder deel die richting kunnen geven. Inmiddels heb ik voor mijzelf een aantal handigheden ontwikkeld waardoor ik een dergelijk portret elke 5 - 10 minuten kan maken, afhankelijk van hoe gedetailleerd of moeilijk het gezicht is. Dus dat zijn er heel wat wanneer ik voor een paar uur word ingehuurd voor een event! Als voorbeeld hieronder maak ik een zelfportret.

Mensen vragen mij wel eens of ik karikaturen maak. Dat heb ik wel al eens gedaan, maar naar mijn ervaring vinden mensen het leuker om een vrolijk portret van zichzelf te hebben, dat wel duidelijk lijkt, maar waarbij men niet opeens een grote neus of gigantische oren heeft. Dus ik zoek altijd een tussenweg; enigszins cartoony, want ik wil per uur veel mensen kunnen portretteren, met strakke lijnen, maar ook weer niet té overdreven.

1. Goede voorbereiding en oefening met materiaal

De materialen die ik gebruik zijn:
- een grijs potlood en een gum voor schetsfase
- een zwarte brushmarker van Winsor&Newton voor de lijnen (zowel dikke als dunne lijnen, een andere kant met een dikke stift voor grote vlakken, heel flexibel, snel droog)
- stabilo viltstiften (en soms ecoline brushmarkers) voor de kleur
- stevig papier (minimaal 120 grams en het liefst gerecycled natuurlijk) op A4, A5 of A6-formaat (afhankelijk van de wensen van de opdrachtgever en hoe veel portretten ik doe - maar meestal A5-formaat)

Ik heb al vaker uitvoerig met deze materialen gewerkt. Ik weet hoe ik wat moet doen met mijn hand zodat ik het gewenste resultaat kan krijgen. Meer of minder druk zetten, hoe dichtbij je iets moet houden, of/wanneer je de stift in een bepaalde hoek moet zetten, kijken of het een beetje uitvloeit op het papier, hoe je een goede punt krijgt, hoe je vlekken kunt voorkomen, hoe snel iets droogt: dit kom je allemaal te weten door gewoon vormen te maken. Lekker oefenen met een materiaal. Vaak als ik een nieuw type stift of ander soort materiaal voor het eerst aankoop, haal ik er sowieso één die alleen maar voor het uitproberen dient. Opmaken aan cirkeltjes tekenen, lijnen trekken en stipjes zetten. Zodat je later wat je ziet gelijk kunt vertalen naar een tekening.

Als ik op locatie werk, heb ik vaak niet veel nodig; ik zorg zelf dat ik bovenstaande materialen (en wat reserve) bij me heb, en dan is vaak een tafeltje met een paar stoelen, op een goed verlichte plek, voldoende.

2. Gezicht bestuderen, vormen herkennen

Ik heb hierboven een .GIFje geplaatst van mijzelf; als je live tekent zie je je voorbeeld immers anders dan op een foto. Nu kun je zoals ik vragen of iemand een specifieke kant op wil kijken, maar dan nog zal deze persoon altijd een beetje bewegen. Knipperen, omlaag kijken, gezichtsuitdrukking veranderen; de truc is om eerst te bekijken hoe het gezicht ongeveer eruit ziet. En af en toe onthoud je een specifiek detail; als iemand bijvoorbeeld op een gegeven moment breed lacht dan kijk ik gelijk hoe de vorm van de mond loopt en hoe bol de wangen daardoor staan, zodat ik dat erin kan verwerken - ook al ben ik misschien op dat moment net een streep aan het zetten voor het haar. Wel is het handig om één aanzicht uit te kiezen en alleen te letten op hoe de vormen van het gezicht staan wanneer diegene die kant op kijkt; anders krijg je een soort kunstwerk van Picasso.

Zo veel mensen, zo veel gezichten. Iedereen is anders, en die diversiteit mogen we vieren. Toch helpt het om een paar basisvormen in gedachten te houden, waardoor je steeds sneller kan zien dat iemand bijvoorbeeld net een wat breder gezicht heeft, een wat hogere haargrens, dikkere lippen of juist een relatief klein neusje.

Hoe loopt de neus? Recht, hol, of juist een bol puntje? Wat voor oogvorm heeft de persoon, en waar eindigt het ooglid? Zijn de wenkbrauwen wat dikker of dunner, spitser of ronder? Zeker bij de dames die hun wenkbrauwen tekenen of eyeliner dragen zorg ik dat ook mijn lijnen on fleek (zoals dat tegenwoordig heet) zijn. En bij de oudere dames en heren teken ik weliswaar de diepere groeven, maar voor alle kleine rimpeltjes en kraaienpootjes is helemaal geen plek (en dat vindt men vaak ook best fijn). Alhoewel ik soms wel bepaalde gezichtskenmerken lichtjes overdrijf, zorg ik er altijd voor dat diegene er leuk uitziet, dat het geen raciaal stereotype wordt en dat eventueel kleine wensen (zoals wat minder rimpels) worden meegenomen.

Let ook op details: die ene neuspiercing, die sproetjes, die wenkbrauw die niet helemaal doorloopt, of dat kleine kettinkje zijn net de dingen die het beeld af kunnen maken. Zeker als het sierraden zijn, of anderzins duidelijke persoonlijke keuzes, zegt dat veel over diegene en maakt het dat een extra herkenbaar portret.

4. Schetsen

Ik begin meestal vrij ruw. Een rondje of ovaal, licht streepjes waar een nek komt, waar de haren, waar de ogen ongeveer. Hier mag je nog fouten maken, die kun je immers later toch nog uitgummen. Het gaat allemaal om verhoudingen, om die vormen die je net bestudeerd hebt op ongeveer de goede plek neer te zetten.

In dit geval heb ik de lijnen even wat dikker aangezet zodat ze duidelijker zichtbaar zouden zijn op de foto; meestal schets ik vrij licht. Het gaat er alleen om dat ik de lijnen kan zien, en lichtere lijnen zijn vervolgens ook weer beter uit te gummen. Over het schetsen doe ik meestal ongeveer één minuut.

Wat mijn persoonlijke kenmerken zijn: vrij dunne wenkbrauwen (eigenlijk alleen een paar haartjes), een rechthoekige bril (aan de onderkant dun montuur), dikkere lippen met een soort gaatje in het midden, ook als ik ze dichthoud, een bol einde van mijn neusje, bolle wangen, een afgeronde kin, lang bruin/rood haar.

5. Netjes uitwerken

Zeker de langere lijnen, zoals die voor de wangen en het haar, doe ik graag in één keer. Daar wordt die mooi vloeiend van, anders moet je een paar keer opnieuw gaan prutsen, maar die wil ik dus ook zeker niet verpesten. Kleine foutjes kunnen altijd gebeuren, maar tijdens een live sessie weet ik die meestal wel te verhelpen. En mocht het écht fout gaan (iemand knoeit eroverheen, een dikke streep gaat verkeerd) - kan gebeuren, dan begin ik lekker opnieuw. Niks aan de hand.

Ik doe meestal minimaal één steunkleur erbij, alleen zwart-wit is ook een beetje grauw. Wanneer er niet een grote rij aan het vormen is doe ik daar meestal nog een of twee kleuren bij, zeker als iemand vrij felgekleurde kleding aan heeft; dat valt op en mensen herkennen er zich dan snel in.

Nog even de potloodlijntjes uitgummen, op een sierlijke manier mijn naam erboven zetten en klaar! En dat allemaal binnen 5-10 minuten. Vaak geef ik achteraf nog een postkaartje mee aan iedereen die een portret heeft laten maken. Aangezien Kerst er nu aankomt gaf ik afgelopen zaterdag iedereen een kerstkaart mee.

Mocht je ook een keer vrijblijvend willen doorspreken wat ik voor je event zou kunnen betekenen, neem dan even contact op. Wat betreft PvdA-leden: ik ben gevraagd om ook beide dagen van het Verkiezingscongres (14 en 15 januari in Utrecht) te komen tekenen, dus dan kun je weer een portret komen laten maken!