De vakbond in beeld: redactionele illustraties voor LAVA

6/23/2017

In mei en juni heb ik verschillende klussen gedaan voor/over de vakbond(en). Zo maakte ik een cartoon voor FNV Transport & Logistiek en komt er nog een uitleganimatie aan die ik voor FNV Jong mocht maken. Maar vandaag een inkijkje in het ontwerpproces voor mijn meest recente redactionele illustraties, over de vakbond, voor het ledenblad LAVA.

Als zelfstandig illustrator ben ik ondernemer, maar de sociaaldemocraat in mij vindt het ook belangrijk dat men zich verenigt, in bijvoorbeeld beroepsorganisaties of andere bonden. Collectief sta je immers veel sterker. De vakbond doet bijvoorbeeld goed werk en komt op voor fatsoenlijke arbeidsomstandigheden, lonen etc. In de LAVA werd er dit keer aandacht besteed aan de diverse rollen en ruimtes binnen de (toekomst van de) vakbond. Ik werd door Freek, de hoofdredacteur, gevraagd om voor deze editie twee illustraties te maken: eentje bij een artikel, en een met een wat vrijere insteek, als een soort overzichtsplaat van het thema.

Studenten- en scholierenbonden

Ook op jonge leeftijd kun je al actief zijn voor het algemeen belang. Het eerste artikel gaat over bonden waarin scholieren en studenten zich inzetten voor beter onderwijs; een interview met oud-voorzitter van ASVA studentenunie (Amsterdamse studentenbond) Noeri van den Berg en oud-voorzitter van het LAKS, Andrej Josic. Dat is het onderwerp van het eerste artikel, maar hoe vertaal ik dat naar een concept voor een illustratie? Welke vormen en compositie kies ik, en welke kleuren?

Allereerst ging ik verschillende situaties schetsen met groepen jongeren, en ik wilde ook iets doen over het aanzien van de besturen en raden waar je dan mee overlegt. Ik heb bijvoorbeeld zelf een tijdje in de Medezeggenschapsraad van mijn academie mogen zitten, waar je dan als taak hebt op te komen voor de studenten, mee te denken over de lijn in de onderwijsplannen etc. Daarvoor vergader je bijvoorbeeld om de zoveel tijd met de directie. Nu ging het bij onze academie om redelijk korte lijntjes, maar vaak praten de grotere bonden op een hoger niveau mee. In hoeverre word je daar serieus genomen als kereltje of dametje, en kun je wel echt wat bereiken voor je achterban? Dat werd het uitgangspunt voor bovenstaande schets. Een trap die je moet nemen om mee te mogen praten, aan te mogen schuiven bij de grote mannen(blobs). Dan teken ik dat idee eerst een paar keer opnieuw voordat ik een schets als deze krijg.

De kleuren die ik in eerste instantie had uitgekozen waren die van de ASVA (oranje) en het LAKS (blauw), waarbij een derde , donkerdere kleur ontstaat als die over elkaar heen liggen, net zoals er waarschijnlijk in de verhalen van de twee oud-voorzitters onderdelen overlappen. Een schets en kleuridee zoals deze leg ik altijd eerst even voor aan de (hoofd)redacteur, voordat ik iets netjes ga uitwerken. Immers, als ik een compositie nog helemaal moet veranderen in de laatste fase kan ik net zo goed opnieuw beginnen. Hij vond het idee wel interessant, maar de kleuren niet zo. Hij probeert nu magazinebreed, dus bij alle artikelen uit de LAVA, inclusief de kaft e.d. een beperkt kleurenpalet aan te houden. Dat vond ik ook prima; kon me best voorstellen hoe dat voor meer consistentie zorgt, zodat de publicatie meer één geheel vormt.

Mijn schets ging ik uitwerken. Wat ik de laatste tijd fijn vind om te doen qua stijl is in twee tot maximaal vier kleurlagen werken. Hierboven zie je dat ik deze illustratie in eerste instantie in drie lagen heb gesplitst; die overlappen elkaar op bepaalde plekken (bijvoorbeeld bij de grote mannen), de weer voor extra dynamiek zorgen. Het spel met "wat kan ik weglaten?" en "hoe kan ik zoveel mogelijk bereiken met zo min mogelijk kleuren?" vind ik een leuke. De linker versie hieronder is hoe het in eerste instantie, met die twee kleuren van de bonden, eruit zou komen te zien. Daarna probeerde ik diverse varianten binnen het kleurenpalet dat de hoofdredacteur mij toezond.

Binnen mijn concept was het kinderstoeltje een leuke vondst. Je 'mag aanschuiven' aan de vergadertafel, maar je bent nog vrij jong. Niet zó jong, maar toch is een kinderstoeltje een herkenbare vorm die bevraagt hoe serieus men genomen wordt tijdens dergelijke besprekingen of onderhandelingen. Aangezien artikels vaak langer zijn dan op een halve spread past, lever ik graag losse elementen uit de grote illustratie als aparte afbeelding aan. Voor mij weinig moeite, maar handig als een soort strooisels op volgende pagina's. Dan moest dat in dit geval natuurlijk de kinderstoel worden.

Overzichtsplaat

Deze illustratie was wat anders dan een reguliere redactionele illustratie. Er hoorde niet zozeer een artikel bij, waarvoor een illustratie normaal aandacht vraagt, waarvan een illustratie de inhoud kort kan samenvatten, maar ik kreeg de vrijheid om allerlei kleine illustraties te maken en die in één beeld te vatten, over het thema van deze editie. Dat is: "de vakbond", mocht je dat nu nog niet doorhebben, haha. Die vrijheid kreeg ik omdat de hoofdredacteur mijn werk kent waarbij ik overzichtsplaten live maak van/tijdens evenementen.

Nu weet ik wel het een en ander van vakbonden, misschien meer dan het gemiddelde niet-lid, maar ik vond het toch nog interessant om allerlei grappige feitjes op te zoeken en die ook mee te nemen in de plaat. Aangezien ik de gemiddelde persoon uit de doelgroep van de LAVA (JS-leden) redelijk ken, en ik dus zodoende weet dat er veel vakbondsleden tussen zitten, besloot ik mijn eigen kennis als basis te nemen. Wat wist ik zelf nog niet? Wat vind ik zelf een interessant feitje om mee te nemen?

Aangezien het allemaal kleine illustraties zouden worden, besloot ik niet te veel details (zoals complexe gezichtsuitdrukkingen etc.) te tekenen. Op diverse losse blaadjes begon ik mijn ideetjes uit te werken met een gekleurde fineliner. Een voordeel van inscannen en digitaal bewerken: ik kon steeds de plaatsing van de aparte onderdelen ten opzichte van elkaar veranderen, een beetje spelen met grootte. Zo werd het een fijne, samenhangende compositie. Als ik live teken heb ik dat vaak niet, maar dan helpt het bijvoorbeeld wel al om van tevoren een idee te hebben van het programma, zodat ik het beeld iets kan structureren.

Hieronder zie je drie stappen uit het proces. Ik wilde niet te veel kleuren in de plaat stoppen, maar de belangrijkste tekst wit maken vond ik wel een fijne dynamiek geven. Je ziet nog altijd dat ik alles met de hand heb getekend, maar het wordt allemaal net wat strakker en netter als ik het zo uitwerk (in Adobe Photoshop). Met een transparante achtergrond aanleveren? Ook geen probleem op deze manier.

Mocht je nu benieuwd zijn naar de artikelen, of lekker ver willen kunnen inzoomen op mijn illustraties, dan heb ik goed nieuws! Deze LAVA is al online in te zien; hier! En stel, je hebt specifiekere vragen, bijvoorbeeld technisch, stel ze dan hieronder, of stuur me even een mailtje. Hetzelfde geldt voor als er iets onduidelijk is; ik probeer in blogs als deze een inkijkje te geven in hoe ik werk en hoe zo'n illustratie tot stand komt, maar misschien ben ik wat jou betreft wel iets heel belangrijks vergeten, of snap je een bepaalde stap niet zo. Laat me dat ook vooral even weten, dan kan ik in de toekomst zo helder mogelijke blogs maken.